Column: Pensioen made easy?
Ruim twee jaar geleden schreef ik er al eens over in de veronderstelling dat het binnenkort werkelijkheid zou worden: de mogelijkheid om te kiezen voor een eenmalig bedrag op je pensioendatum, van maximaal 10% van de waarde van het ouderdomspensioen, het ‘Bedrag ineens’. Het is er nog steeds niet van gekomen – het wetsvoorstel waarin geregeld wordt dat je de uitbetaling kunt uitstellen tot na je AOW-datum, ligt nog bij de Tweede Kamer. Er zijn door de Kamerleden vragen gesteld, maar die worden maar niet beantwoord. En zolang dat niet gebeurt, stokt het wetgevingsproces en kan de wet dus niet ingaan. De griffier van de Kamer heeft in een rappel-brief de minister tot spoed gemaand, want mensen die nu met pensioen zijn gegaan (of binnenkort gaan) kunnen nu dus geen gebruik meer maken van die regeling. Ook niet met terugwerkende kracht als de wet straks wel ingaat.
Wat was ook alweer het issue? Van de mogelijkheid van bedrag ineens kan op één moment gebruik gemaakt worden: de pensioeningangsdatum. De meeste mensen laten het ouderdomspensioen gelijktijdig met de AOW ingaan. Als ze dat doen, dan hangt de belasting die je over het bedrag ineens betaalt af van de maand waarin je AOW ingaat. Hoe eerder in het jaar dat is, hoe minder belasting je betaalt. Vanaf het moment dat je AOW krijgt, hoef je namelijk geen AOW-premie meer te betalen. Kan zomaar 20% schelen. Het voelt niet eerlijk dat wat je netto overhoudt van je bedrag ineens, afhangt van het moment waarop je je eerste AOW krijgt. Dat moment is afhankelijk van je geboortedatum en daar heb je, al zou je willen, geen invloed op.
Maar er werd iets op bedacht. In de wet werd de mogelijkheid opgenomen om de uitbetaling van het bedrag over het jaar waarin je AOW krijgt, heen te tillen. Waardoor je dus minder belasting (want: geen AOW-premie) hoeft te betalen over het bedrag ineens. Mooi geregeld zou je denken. Maar te vroeg gejuicht. In het voorstel was het zo geregeld dat tot het moment van uitbetaling nog geen rekening was gehouden met het bedrag en vanaf de uitbetaling werd het ouderdomspensioen verlaagd. Het bedrag is maximaal 10% van de waarde van het ouderdomspensioen op dát uitgestelde moment. Kom je te overlijden vóór de uitbetaling dan stopt uiteraard het ouderdomspensioen en vervalt het bedrag ineens. Logisch, en er wordt niemand tekort gedaan. Maar wel erg lastig uit te voeren. Op de pensioendatum moet je het ouderdomspensioen uitbetalen en je moet op een later moment nog een keer berekenen wat het bedrag ineens zal worden en wat het verlaagde ouderdomspensioen vanaf dat moment wordt. Veel kritiek in de Eerste Kamer waar het wetsontwerp inmiddels lag (we spreken over eind 2020). Daarom werd er iets anders bedacht.
Je bepaalt meteen al de hoogte van het bedrag ineens en je verlaagt het pensioen er ook al direct mee. Voorbeeld: € 1.000 per maand wordt direct al € 900. Alleen de betaling van het bedrag ineens (stel € 20.000) vindt pas later plaats. In deze methode is het bedrag ineens groter dan in de andere, actuarieel zijn beide methodes in termen van contante waarden natuurlijk gelijk. Maar als je overlijdt vóór de uitbetaling, dan vervalt het bedrag ineens, terwijl het ouderdomspensioen al wel verlaagd is. Enkel het verschil tussen het verlaagde pensioen en het pensioen dat je zou hebben gehad als je geen gebruik van bedrag ineens had gemaakt, komt aan de nabestaanden toe. Bij overlijden 3 maanden na de AOW-leeftijd is dat dan dus 3 x € 100 = € 300. Het al vastgestelde, maar nog niet uitbetaalde bedrag ineens van € 20.000 niet. Zou dat wel zo zijn, en zou het bedrag hoe dan ook uitbetaald worden – is het niet aan jezelf, dan wel aan de nabestaanden – dan zou de uitsteltruc niet werken en het fiscale voordeel niet kunnen worden genoten, zo is de redenering.
Deze methode is nu verwerkt in het wetsvoorstel dat nu bij de Tweede Kamer ligt. Het wachten is op de antwoorden van de minister zodat de behandeling verder kan. Niet bepaald een voorbeeld van ‘Pensioen made easy’, maar makkelijker kunnen we het niet maken.