Pensioendilemma: álles uitleggen of alleen wat nodig is?

Marjan Krol, consultant pensioencommunicatie TKP

‘In het nieuwe pensioenstelsel zijn we verplicht om meer inzicht te bieden in de pensioenopbouw. Daarin kunnen we heel ver gaan. We kunnen bijvoorbeeld dagelijks de online pensioenportalen updaten en alle details van het opgebouwde pensioenkapitaal laten zien. Ik ben van dat eerste geen voorstander. Als je dagelijks updatet, zien deelnemers de schommelingen in hun pensioenkapitaal. Daarmee zaai je onrust, terwijl het kapitaal zich – met al z’n schommelingen – op lange termijn meestal gewoon herstelt. Nog een nadeel: als deelnemers zien dat hun pensioenkapitaal daalt, komt verliesaversie om de hoek kijken. Verliezen doet pijn, dat zorgt voor paniek. En die onrust gaat ten koste van vertrouwen in pensioen. Bij de flexibele premieregeling, waarmee deelnemers zelf beleggingskeuzes maken, zou je transparantie gelaagd kunnen aanpakken. Dan bied je de die hard-beleggers bijvoorbeeld de mogelijkheid om door te klikken tot op fondsniveau. Bij de solidaire premieregeling is dat minder eenvoudig, want de link met beleggingen is minder direct.’

Annemarie van Hekken, pensioencommunicatiespecialist bij Lidewij en Spijker

‘100% transparantie is onmogelijk. Je kunt nooit álles vertellen. En waarom zouden we ook? We moeten filteren en kijken naar wat iemand nodig heeft. Dat filteren gebeurt altijd en overal. Vergelijk het met een bezoek aan de arts. Die geeft je een medicijn en vertelt je hoe vaak je het moet innemen. Welke stoffen erin zitten en hoe het werkt, hoeven de meesten niet te weten. Wie wil, kan dat vinden in de bijsluiter. Volgens de Wtp moeten we over veel zaken informatie verstrekken. Dat kan naar mijn idee vaak in de ‘bijsluiter’. Het volledige verhaal kan bijvoorbeeld op de website staan of eventueel als bijlage meegestuurd worden. Het is belangrijk selectief te zijn met de informatie die je actief verstrekt. Je vertelt snel te veel. Meestal heeft iemand maar weinig nodig om haar of zijn doel te bereiken. Het pensioenkapitaal is wat mij betreft iets voor de bijsluiter, maar dat mag van mij wel dagelijks geüpdatet worden als dat kan. Ik vind het betuttelend om voor anderen te bepalen dat online gegevens over hun pensioenkapitaal niet actueel hoeven te zijn of dat dat onrustig zou maken en dat 1 keer per jaar updaten genoeg is. Wie zich verder wil verdiepen en wil weten wat het effect is van de economie op het kapitaal, moet dat kunnen vinden.’

Wendy Kranendonk, senior communicatieadviseur Pensioenen bij BPL Pensioen

‘Pensioen is simpel. Werkgever en werknemer leggen samen geld opzij, zodat de werknemer later pensioen krijgt. Een groep deskundige mensen heeft na grondig onderzoek en denkwerk een zo goed mogelijk nieuw pensioenstelsel ontwikkeld. Dat is wat het is. Wat valt er nog meer uit te leggen en waarom moeten we dat verantwoorden? Uit onderzoek van neurowetenschapper Victor Lamme blijkt dat mensen moeite hebben met transparantie. Hoe meer je vertelt, hoe groter de onzekerheid en hoe passiever ze worden. Dat zie je met pensioen gebeuren. We leggen te veel uit. Mensen snappen het niet, haken af en verliezen vertrouwen. Vergelijk het met het kopen van een auto. Dan legt de verkoper je ook niet uit hoe alles onder de motorkap werkt. Dat roept alleen maar vraagtekens en argwaan op. De wetgever verplicht ons tot de navigatiemetafoor: we moeten het pensioenbedrag laten zien in een verwacht, pessimistisch en optimistisch scenario. Prima idee. Daarmee laat je zien dát iemand spaart voor een pensioen en geef je een indruk van de uiteindelijke uitkomst. We leggen niet direct ‘onder de motorkap’ uit hoe we dat berekenen. Maar voor wie dat wel wil weten is die informatie beschikbaar. Bij transparantie wordt vaak gedacht aan veel of alles vertellen. Ik zie transparantie als het eerlijke verhaal vertellen, ook als dat geen leuk verhaal is. Wij doen ons stinkende best voor een goed pensioen voor jou. En daarnaast moet je zelf in actie komen.’